Dat doet de natuur goed

In het boek ‘Zwerven door ons Bomenland’ van Gait L. Berk, las ik “Hieruit blijkt dat deze voorbijganger bepaald geen doorsnee mannetje was, want de meeste mensen merken niets op aan bomen of anderszins aan de natuur, tenzij iemand hen er op attendeert. En, weliswaar zijn deze haagbeuken heel apart van vorm, maar wie niet opmerkzaam pleegt rond te kijken merkt ze niet op”. Dit was voor mij reden om dit verhaaltje te schrijven.

In een straat die de naam Oranjestraat draagt moet je geen ordinaire berken of lijsterbessen planten. Haagbeuken ook niet maar de Carpinus betulus ‘Fastigiata’, een variëteit van de haagbeuk, is daar wel op zijn plaats. Deze boom heeft iets waardigs, deftigs en sierlijks. In andere boombeschrijvingen ben ik ook typeringen als ‘vrouwelijk en vriendelijk’ tegengekomen.

Beukenhaag en haagbeuk

De naam haagbeuk leidt nogal eens tot verwarring. Er zijn namelijk beukenhagen en haagbeukenhagen. Beukenhagen bestaan uit beukenboompjes en haagbeukenhagen uit haagbeuken. Maar haagbeuken kunnen ook tot bomen uitgroeien. In dit artikeltje beperk ik me tot die fiere straatboom: de Carpinus betulus ‘Fastigiata’.

Deze haagbeuk prefereert een voedselrijke bodem en houdt van kalk. Hij verdraagt veel schaduw, droogte, bestrating en strooizout.
De haagbeuken ‘fastigiata’ hebben in de loop der jaren een ‘gespierde’ stam gekregen; het lijkt net alsof er onder de schors dikke spierbundels omhoog lopen waardoor onregelmatige groeven en richels ontstaan.

Het hout van de haagbeuk is zeer hard, duurzaam en zwaar. Het werd bijvoorbeeld gebruikt voor stelen van bijlen, wielspaken en wagenassen. Tegenwoordig eindigen de meeste haagbeuken in de open haard.

Locatie: Oranjestraat, Nijverdal
Coördinaten: 52.367736, 6.459834
Bronnen:
* Bronnen algemeen.
* Jan van Rijn, ‘Groene vlaggen voor Oranje’, http://www.ivnhellendoorn-     nijverdal.nl/natspr/main.htm, 18 juli 2000.

De zwaarste boom ter wereld is een mammoetboom. Hij staat in Californië en heet ‘general Sherman tree. Hij weegt ongeveer 1900 ton
(1.900.000 kg) en is daarmee het zwaarste levende wezen ter wereld.
Op 14 juni 2017 heb ik een bomenexcursie onder leiding van Mannes Konijnenbelt bijgewoond. Mannes vertelde dat de mammoetboom op de parkeerplaats van de begraafplaats aan de Ninaberlaan uit een tuin van een particulier kwam. De Heidemij heeft hem daar opgehaald en sinds 2002 prijkt hij op de parkeerplaats. De mammoetboom is in die 15 jaren flink gegroeid.
Sequoiadendron giganteum heeft een dikke zachte schors en staat daarom ook wel bekend als knuffelboom of boxboom. De schors is zo isolerend dat Sequoiadendron bosbranden kan overleven, zaden ontkiemen in de natuur zelfs beter na een bosbrand. Sequoiadendron giganteum is een mooie boom die in het Nederlandse klimaat uitstekend gedijt.

Locatie: parkeerplaats Begraafplaats tegenover Ninaberlaan 39, Hellendoorn
Coördinaten: 52.38198, 6.452050
Bronnen:
* Bronnen algemeen.
*Konijnenbelt, Mannes, ‘Mammoetboom’, http://www.ivnhellendoorn-nijverdal.nl/natspr/main.htm, 18 juli 2000.

Op 19 februari 1999 hield Gerrit de Graaff een lezing in Nijverdal over monumentale bomen. Tijdens die lezing vertelde hij over zijn reis naar het Redwood National Park in Californië om daar de langste boom ter wereld te zien. Het is hem inderdaad gelukt om deze boom van dichtbij te bekijken. ‘The tallest tree on World’ (de hoogste boom van de wereld) is de Seqoia sempervirens en heeft een lengte van 112 meter én is daarmee net zo hoog als de Dom in Utrecht. De Nederlandse naam is Redwood of Californische Sequoia, maar ik ben ook de naam kustmammoetboom tegengekomen. In Nijverdal staat sinds 2000 een exemplaar van de Sequoia sempervirens op de parkeerplaats van de begraafplaats aan de Ninaberlaan. (Zie foto; klik op de foto om deze te vergroten.) De boom groeit prima mede dank zij de goede zorgen van boomverzorgers van de gemeente. In Californië onttrekt de Sequoia sempervirens ongeveer een derde van zijn water aan de mist die bijna dagelijks van de koude Stille Oceaan opstijgt en die op zijn leerachtige en veerachtige bladeren condenseert. Voor mist kan men op het parkeerterrein niet zorgen, in plaats daarvan krijgt de boom in warme zomers o.a. extra water.
In zijn boek ‘Het verborgen leven van bomen’ beschrijft Colin Tudge veel bijzonderheden over de sequoia´s. Zo zijn deze bomen goed vuurbestendig; de bast is stevig,vezelig, en tientallen centimeters dik. Het hout bevat veel water en ze produceren een haast onbrandbare hars. En mocht het vuur door de bast heen dringen dan herstelt de wond zich vaak wonderbaarlijk. Geen wonder dat deze soort het al meer dan 100 miljoen jaar op onze aarde volhoudt.

Locatie: parkeerplaats Begraafplaats tegenover Ninaberlaan 39, Hellendoorn
Coördinaten: 52.38198, 6.452050
Bronnen:
* Bronnen algemeen.
* Konijnenbelt, Mannes, ‘Mammoetboom’, http://www.ivnhellendoorn-nijverdal.nl/natspr/main.htm, 18 juli 2000.

De huidige bomen zijn een prachtig voorbeeld van een geslaagde evolutie. Qua duurzaamheid  hebben ze het veel beter voor elkaar dan de mensen. Bomen zijn volkomen circulair, zelfvoorzienend en laten geen rotzooi achter. Die ontwikkeling heeft wel heel wat jaren geduurd. Veel langer dan die van de homo sapiens. In het noordwesten van het moderne China hebben onderzoekers gefossiliseerde resten van een boom gevonden die daar zo’n 374 miljoen jaar geleden groeide.  De oudste overblijfselen van homo sapiens dateren van zo’m 300.000 jaar geleden.

Onbekend maakt onbemind

In onze gemeente staan veel prachtige bomen. Het is helaas maar waar dat de meeste mensen weinig van bomen weten. Via deze website willen we veel bomen een naam geven en eigenschappen benoemen, zodat de naamloze bomen bekend en wellicht bemind worden.