In de tuin vóór het gebouw aan de Stationsstraat 10 in Nijverdal staat een prachtige gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus).
Het gebouw waarin mensen kwamen en gingen, dateert uit 1882. Toen kreeg de heer H. Spijker namelijk vergunning voor de bouw van een ‘stationskoffiehuis’.
In het boek ‘Anderhalve Eeuw Nijverdal’ is een foto uit 1915 opgenomen, waarop de gewone esdoorn en de Kroningslinde te zien zijn. In vergelijking met deze linde, die in 1898 geplant is ter gelegenheid van de kroning van koningin Wilhelmina, is de Acer pseudoplatanus al een forse boom.
Vermoedelijk werd deze rond 1882 door de heer Spijker geplant en nu dus meer dan 130 jaar oud. De Kroningslinde heeft inmiddels het veld geruimd, maar ondergronds, waar hun wortels met elkaar verweven lagen, heeft hij vast zijn koninklijke trots overgedragen aan de gewone esdoorn. Een kleine tuin is thans zijn vorstendom. Groots en in een uitstekende gezondheid trotseert hij asfalt en beton. De gewone esdoorn is letterlijk en figuurlijk een ijzervreter getuige het reclamebord, dat op een klein stukje na onder de schors is verdwenen.
Als men het hem toestaat kan de gewone esdoorn wel 400 jaar oud worden en ook daarna kan hij nog lang de eerste viool blijven spelen. Door de fijne vezel en de zeer lichte kleur wordt het esdoornhout namelijk al eeuwen gebruikt voor muziekinstrumenten, met name voor het achterblad van strijkinstrumenten.
Bijzonderheden
- De Aceraceae (esdoorns) behoren tot de Sapindacaefamilie. Het is een groot en vormenrijk geslacht dat uit ongeveer 150 soorten en nog veel meer variëteiten bestaat.
- Alle esdoorns hebben gemeen dat de bladeren tegenover elkaar staan en de vruchten vleugels hebben die ook tegenover elkaar staan. De hoek die de vleugels maken, is een belangrijk determinatiekenmerk.
- Het Latijnse Acer betekent ‘scherp’ in het Nederlands. De familie heeft die naam te danken aan het feit dat het in vuur geharde esdoornhout harde en scherpe speren oplevert. Pseudoplatanus kun je uit het Latijn vertalen als nep- of fakeplataan: De gewone esdoorn lijkt qua afschilferende schors en blad wel op een plataan, maar is het niet. Ze behoren zelfs tot heel verschillende geslachten.
- De in zijn jeugd snel groeiende ± 25 meter hoge Acer pseudoplatanus heeft een mooie rechte stam met een brede, halfronde en sterk vertakte, kroon.
- De gewone esdoorn heeft de naam dominant te zijn en de andere bomen te overvleugelen. Daarnaast breidt hij zich door middel van zijn zaden, die alle kanten op waaien, snel uit. Desondanks wordt hij veel aangeplant in tuinen en parken.
- De Acer pseudoplatanus is in de winter goed te herkennen aan zijn grote, gezwollen, glanzende, groengele knoppen.
- De opvallende handvormige bladeren met 3 of 5 toegespitste, grof getande lobben zijn van boven donkergroen.
- Als de eerste bladeren volgroeid zijn, verschijnen de geelgroene bloempjes. Ze hangen in vrij lange trosjes naar beneden. Ze vallen de meeste mensen niet op want ze gaan voor een deel verscholen onder het blad. Insecten komen direct op de nectar af en zorgen daarbij voor de bestuiving.
- De bloemen verdwijnen om plaats te maken voor de nu aan trossen hangende vruchten, die samara’s genoemd worden.
- In de herfst verkleuren de bladeren van groen naar goudgeel. Vaak zie je dan ook zwarte vlekken op de bladeren. De schimmel Rhytisma acerinum is de schuldige.
- Onder oudere exemplaren blijkt het verteerde blad in de loop der jaren een uitstekende voedingsbodem te zijn voor allerlei kruidvegetaties.
- In het programma Vroege Vogels van 2020-07-07 vertelde Elke Wenting dat aaseters zorgen dat allerlei in het slachtoffer opgehoopte waardevolle spoorelement als kobalt, zink en selenium via snelle kringloop verspreid worden. Dieren maar ook planten profiteren daarvan. Als deze spoorelementen naar diepere bodemlagen zouden weglekken zouden ze voor lange tijd niet meer beschikbaar zijn.
In zijn boek ‘Loofbomen in Nederland en Vlaanderen schrijft Leo Goudzwaard dat esdoorns, maar ook linden en iepen mineralen met hun wortels uit diepere lagen naar boven halen.Via de afgevallen bladeren komen de weggelekte spoorelementen weer in de strooisellaag.
Het is toch heel bijzonder hoe vindingrijk en subtiel de natuur via kringlopen te werk gaat. Daar kunnen wij nog heel veel van leren.
Locatie: Acer pseudoplatanus (gewone esdoorn) aan de Stationsstraat 10 in Nijverdal
Coördinaten: 52.364836, 6.470584
Bronnen:
* Bronnen algemeen.
* Jan van Rijn, Natuursprokkels, 313.