Dat doet de natuur goed

Voor het Medisch Centrum aan de Nijkerkendijk staan een aantal mooie bomen. De eerste boom vanaf de Gerard Doustraat is de gladde iep. Het feit dat deze boom hier nog staat, is best bijzonder. Door de iepziekte is de soort in 100 jaar van zeer algemeen erg zeldzaam geworden.  De iepziekte wordt veroorzaakt door een parasitaire schimmel, Ophiostoma ulmi. De schimmel wordt verspreid door iepenspintkevertjes die in het spinthout van de iepen leven. De ziekte groeide in de twintigste eeuw uit tot een ware epidemie.  De boom ,in 1967 geplant, verdient dus onze aandacht.

Voordat de iepziekte vele slachtoffers maakte, stond de gladde iep bekend als een sterke, oer-Hollandse boom die overal aangeplant werd en wel 400 jaar oud kon worden. De gladde iep heeft een paar opvallende kenmerken:

• Het blad is glanzend, heeft een langwerpige eivorm en is asymmetrisch. De bladvoet is aan de ene kant langer dan aan de andere kant.
• De bloempjes die in bosjes bij elkaar staan, bloeien enkele weken voordat de bladeren uitlopen.
• Het overdadige zaad, dat met de wind alle kanten uit waait. Het zaadje zit bovenin de gevleugelde vrucht, tegen de insnijding aan.
• De iepen worden ook wel olmen genoemd. Die naam is afgeleid van het Latijnse woord Ulmus.

Locatie: Vóór het Medisch Centrum aan de Nijkerkendijk in Nijverdal
Coördinaten: 52.36070441879,6.46598273948
Bronnen:
Goudzwaard, Leo, ‘Loofbomen in Nederland en Vlaanderen, Zeist, KNNV Uitgeverij
Flora van Nederland: Gladde iep

Het heeft een tijd geduurd voor dat ik zag dat de zogenaamde populieren in de Kerkstraat geen populieren waren, maar zuilvormige zomereiken.
Ik wist dat er van allerlei bomen zuilvormige variëteiten bestonden, maar dat ook van de zomereik het geval was, was mij onbekend.

Nu weet ik beter. Ze bestaan en al heel lang ook. In het boekje ‘Boomen en Heesters in Parken en tuinen’ van H.E Hartogh las ik het volgende: “Alle zuilvormige eiken stammen af van de zogenaamde “Schöne Eiche.” Deze eik groeide rond het jaar 1450 door een toevallige knoppenmutatie zuilvormig op in een bos bij kasteel Babenhausen in Hessen. Van daaruit zijn ze over de hele wereld aangeplant en in 2006 in de Kerkstraat beland. De zuileik is een sterke boom met dicht rechtopstaande vertakkingen die in de loop der jaren 30 meter

Locatie: Kerkstraat in Nijverdal
Coördinaten: 52.360916077783,6.476675843811
Bron: Missouri Botanic Garden

Iedereen die nu (eind mei 2021) over de Piet Heinweg fietst om bijvoorbeeld naar het zwembad ‘Het Ravijn’ of naar de sportschool ‘Basic-Fit’ te gaan, zal wellicht gezien hebben dat de bomen langs het spoor opvallende bloemen dragen.

Het zijn de bloemen van de Cornus kousa var.chinensis. De opvallendste delen van de ‘bloem’ zijn de vier gepunte bloembladachtige eerst lichtgroene en later witte schutbladen die de onbeduidende geelgroene, echte bloemen omringen. Deze schutbladen trekken o.a. insecten aan. De insecten zijn nodig om de bloemen te bestuiven. Wanneer de bestuiving is gelukt, zullen er aan het eind van de zomer rozerode vruchten aan de boom te zien zijn.  

De grootbloemige Chinese kornoelje komt hier niet van nature voor. De boom komt uit China en is daar in het begin van de 20^e eeuw ontdekt door de ‘plantenverzamelaar Ernest Henry Wilson. Hij heeft duizenden planten geïntroduceerd in Engeland en de Verenigde Staten.

Locatie: Aan de Piet Heinweg in Nijverdal langs het spoor
Coördinaten: 52.36728, 6.45172
Bron: Goudzwaard, Leo, ‘Loofbomen in Nederland en Vlaanderen, Zeist, KNNV Uitgeverij

Aan de Hexelerweg staan op dit moment (2021-05-25) een paar rode paardenkastanjes in bloei. Deze kastanjes staan er sinds 1997. De rode paardenkastanje is een kruising tussen de witte paardenkastanje en de rode pavia. In het onvolprezen boek ‘Loofbomen in Nederland en Vlaanderen’ van Leo Goudzwaard staat dat deze soort mogelijk toevallig is ontstaan in Duitsland omstreeks 1800 en rond 1818 in Frankrijk is gekweekt

De boom blijft kleiner dan zijn witte soortgenoot en dat is maar goed ook. Het zou anders dringen worden aan de Hexelerweg.r zijn nog meer verschillen:

• Hij heeft rozerode bloemen met een geel hartje.
• De bloemen groeien zelden uit tot kastanjes, maar als dat wel het geval is, zijn de vruchten kleiner en bevat de bolster minder stekels.  
• Hij bloeit ± 2 weken later
• Het blad van de rode paardenkastanje mooi glanzend en donkergroen is.

Locatie: Bij Hexelerweg nr.12, Nijverdal
Coördinaten: 52.3521265047358, 6.4680893723656805

Bronnen:
Goudzwaard, Leo, ‘Loofbomen in Nederland en Vlaanderen, Zeist, KNNV Uitgeverij

Op de hoek van de Rijssensestaat en de Van Alphenstraat staat een boompje met de naam Lagerstroemia ‘Natchez’. Ik neem het je niet kwalijk als je er niet direct een beeld bij hebt. De boom is tot nu toe nog niet veel te zien in Nijverdal.
Als de gemeente echter een boom aanplant, kun je ervan uitgaan dat het een soort is, die zijn waarde elders bewezen heeft. Dat klopt hier ook. De boom staat bekend om zijn prachtige bloei. De bloemen doen denken aan seringen maar dan zonder geur. Daar staat tegenover dat ze in de zomer wekenlang een overvloed aan zuiver witte  bloemen dragen. In de herfst valt de boom op door zijn geel tot oranjerode bladeren. Verder heeft de boom een bijzondere afschilferende kaneelkleurige schors.

De Lagerstroemia is inheems in het zuiden van China. Vanwege zijn opvallende kenmerken hebben de mensen hem overal mee naartoe genomen.
De boom groeit  goed in streken waar het lekker warm is. Maar dat is het niet overal. Dus zijn kwekers bezig geweest om soorten te kweken die aan andere eisen voldoen.

De Lagerstroemia ‘Natchez’ is in Amerika gekweekt. Na een een ontwikkelingstraject van 14 jaar is de boom in 1978 geregistreerd door het Amerikaanse nationale arboretum in Washington. Volgens de beschrijving is deze cultivar* winterhard en resistent tegen veel ziekten.Zijn internationale naam kreeg de boom in 1759. Hij werd toen genoemd naar Magnus von Lagerstroem (1691-1759), Zweedse botanicus, directeur van de Zweedse Oost-Indische Compagnie en vriend van Linnaeus.
‘Natchez’ verwijst naar de Natchez; een Amerikaanse inheemse indianenstam.

* een plant die ontstaan is door ingrijpen van de mens, b.v. door selectíe op één of meer verschillende eigenschappen van de plant.

Locatie: Hoek van de Rijssensestaat en de Van Alphenstraat
Coördinaten: 52.355846, 6.465427

Bronnen:
Boom, B.K., Kleijn, H, ‘Bomen hun vorm en kleur, Amsterdam, H.J.W. Bechts’s Uitgeversmaatschappij
Laferstroemia ‘Natchez’, Missouri Botanical Garden

Geen appeltje voor de dorst, maar voor de merel

De gemeente Hellendoorn plant graag bomen aan waar mens en dier plezier aan beleven. Zo zijn er in het in 2020 vernieuwde deel van de Rijssensestraat een paar sierappelboompjes geplaatst met de naam ‘Malus hupehensis ‘Arie Mauritz’’. Het blijkt een interessante boom te zijn.

In mei openen de lichtroze knoppen zich en verschijnen de in eerste instantie rozewitte  maar uiteindelijk zuiverwitte  bloemen. Ze ruiken lekker en ze zijn zowel mooi als overvloedig; een feest dus voor allerlei insecten die zich kunnen laven aan de nectar. In de zomer zorgt de boom voor verkoeling. Tijdens de herfst valt de boom op vanwege zijn kleurige herfstbladeren en glimmende knalrode sierappeltjes. Qua grootte en kleur doen ze denken aan kersen en ook de lange stelen bevestigen dit beeld.

Malus hupehensis komt van nature uit China. ‘Hupehensis’ verwijst naar de Chinese provincie Hupeh. De kweker Jan P. Mauritz heeft  via selectie en veredelingstechnieken de  Malus hupehensis ‘Arie Mauritz’  gekweekt. Deze cultivar is weinig vatbaar voor allerlei ziekten en uit het onderzoek laanbomen van PPO Lisse komt de boom  als de beste sierappel naar voren. Als eerbetoon heeft de boomkweker de boom naar zijn vader genoemd.